Τάξη-αυλή-κοινότητα

​

Υπηρετώντας τη φετινή σχολική σε ένα σχολείο σχετικά απομακρυσμένο από την Πάτρα και σε μια δύσκολη περιοχή του νομού Αχαΐας, καταφέραμε να δούμε πόσο ευεργετικά μπορεί να δράσει η δημιουργία σχολικού κήπου στη συμπεριφορά και στις σχέσεις των παιδιών, πόσο σημαντική είναι η παιδαγωγική της αυλής.

Αρχικά τα προβλήματα ήταν πολλά. Δύσκολο έδαφος, δύσκολες καιρικές συνθήκες, διάφορα είδη ζωντανών οργανισμών που θα μπορούσαν να καταστρέψουν την προσπάθεια. Στην αρχή απευθυνθήκαμε στο προεδρείο του συλλόγου κηδεμόνων που προσφέρθηκε να δώσει όση βοήθεια μπορούσε και έπειτα στο δήμο για το ξεχορτάριασμα του προαύλιου χώρου, ώστε να δούμε πού θα μπορούσε να ευδοκιμήσει ο κήπος μας ευκολότερα. Αφού έγινε η πρώτη οργάνωση του χώρου, ακολούθησε το κάλεσμα μιας γεωπόνου. Με τις γνώσεις και τις συμβουλές της τα προβλήματα που υπήρχαν σχετικά με το έδαφος ξεπεράστηκαν. Το βασικό θέμα εδώ είναι να δούμε πως υπάρχει ήδη το πρώτο όφελος της προσπάθειας: Η δημιουργία μιας σχέσης με την κοινότητα, η συνεργασία, η αυτό-οργάνωση.   Το σχολείο δεν είναι κλειστό σύστημα, είναι ανοιχτό. Ζητά τη βοήθεια της κοινότητας και οφείλει να αλληλεπιδρά με αυτή σαν κομμάτι και ζωντανό κύτταρό της. 

Μετά την προετοιμασία, το δεύτερο στάδιο ήταν η φύτευση. Αγοράστηκαν καλλωπιστικά και αρωματικά φυτά καθώς και αγγειόσπερμα (φράουλες), τα οποία θα φυτεύονταν σε διάφορα μέρη του προαυλίου. Εδώ τη δράση ανέλαβαν τα παιδιά. Μπήκαν σε διαδικασία να μετρήσουν περίμετρο και αποστάσεις μεταξύ των φυτών, να μοιράσουν και να ομαδοποιήσουν. Αναπτύχθηκαν δεξιότητες που έχουν να κάνουν με τις χειρωνακτικές εργασίες αλλά και με τη στάση του σώματος σε αυτές. Έμαθαν να σκάβουν χωρίς να τραυματίζονται και να χτυπάνε μεταξύ τους, χωρίς να ανταγωνίζονται και προσέχοντας τον διπλανό τους. Έμαθαν να ποτίζουν χωρίς να πνίγουν το φυτό αλλά και χωρίς να το αφήνουν σχεδόν απότιστο. Η συμβολή κι εδώ της γεωπόνου ήταν σημαντική. Ουσιαστικά δημιουργήθηκε μια τάξη έξω από την τάξη, με μία σχέση πολύ πιο δυναμική, γιατί όλα τα παιδιά είχαν έναν ρόλο και έπρεπε να συνεργαστούν για να ολοκληρώσουν το έργο στο οποίο είχαν συμφωνήσει να συμμετέχουν. Τα μικρότερα του σχολείου φύτευσαν σε σπορεία ενώ τα μεγαλύτερα στα προκαθορισμένα μέρη του προαύλιου.

Μετά τη διαδικασία της φύτευσης, ακολούθησε καθημερινό πότισμα των φυτών. Παρά το γεγονός ότι οι σχέσεις των παιδιών σε αυτό το χωριό καθορίζονταν με βάση διάφορους παράγοντες και παραμέτρους, η δημιουργία του κήπου βελτίωσε πολύ τις σχέσεις τους. Ανέλαβαν να ποτίζουν τον κήπο, να προσέχουν μην πατήσει κανείς τα φυτεμένα λουλούδια και φυτά τους, έφτιαξαν όλα μαζί μικρές ταμπέλες για τα ονόματα των φυτών και μαζί με τις εκπαιδευτικούς χώρισαν με κορδέλα τα κομμάτια του προαύλιου που είχαμε ορίσει σαν «κήπο».

Αρχές Ιουνίου τα φυτά είχαν πια ανθίσει και τα παιδιά έκοψαν κι έφαγαν τις πρώτες φράουλες. Η παιδαγωγική της αυλής είχε λειτουργήσει και η πρώτη εμπειρία των παιδιών για το πώς μπορεί να γίνει μοίρασμα των αρμοδιοτήτων και των εργασιών σε μια αυτό-οργανωμένη μικρή κοινότητα ήταν πλέον γεγονός. Μπορούσαν πλέον τα παιδιά να αντιληφθούν με όλες τους τις αισθήσεις τη σχέση αιτίου και αποτελέσματος, να παρατηρήσουν πράγματα που δε θα πρόσεχαν πριν, να συνεργαστούν για ένα κοινό έργο και να αναλάβουν ευθύνη για την επιβίωση των φυτών που τα ίδια έχουν φυτέψει. Όλη αυτή η διαδικασία μας θύμισε πως τα μαθηματικά, η φυσική, η μελέτη περιβάλλοντος είναι μαθήματα ζωντανά που αποκτούν άλλη δυναμική αν πραγματοποιηθούν έξω από την τάξη με οργάνωση και οριοθέτηση. Και σίγουρα, το πρακτικό μέρος της διαδικασίας, έφερε πολλά περισσότερα αποτελέσματα ως προς το γνωστικό κομμάτι από το να γινόταν το μάθημα εντός τάξης, μέσα από το βιβλίο και τα βίντεο. Πολλές φορές είμαστε εμείς οι εκπαιδευτικοί που διστάζουμε να κάνουμε το ένα βήμα πιο πέρα, ενώ τα παιδιά είναι ήδη έτοιμα. Κι όπως έλεγε  ένας από τους πρωτεργάτες των σχολικών κήπων, ο Γερμανός παιδαγωγός Φρίντριχ Φρέμπελ:

«Τα παιδιά είναι σαν τα λουλούδια: είναι διαφορετικά και χρειάζονται φροντίδα, αλλά το κάθε ένα είναι όμορφο μόνο του και λαμπερό όταν το βλέπουμε στην κοινότητα των συνομηλίκων του».

 

Σοφία Κουφού, δασκάλα, μέλος του Δικτύου

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​